Kök Hücre Tedavisi

İnsan vücudunda yer alan tüm yapıların kökenini oluşturan ve kendi kendini yenileyebilen kök hücreler pek çok hastalığın iyileştirilmesinde kullanılır. Kişinin kendisinden, uyumlu ya da yarı uyumlu olan donörden alınan kök hücreler, hasta kişiye nakledilerek hastanın hasarlanan hücre, doku ve organlarının yenilenmesi için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Önceden yalnızca kemik iliğinden alınan kök hücreler ile kök hücre tedavisi uygulanabilirken günümüzde vücut dolaşımında yer alan, yani periferik kandan ve kordon kanından da alınabilmektedir. Ayrıca son dönemde, yumurtadan (embriyonik kök hücre) ve yağ dokusundan da kök hücre elde edilebilmektedir. Kalp, beyin ve sinir hastalıklarının yanı sıra kemik iliği tedavisi genel olarak aşağıda sıralanan durumlarda başvurulan bir yöntemdir.

• Doğuştan gelen metabolizma ya da enzimatik sistemden kaynaklanan anormallikleri düzeltmek
• Hastalıklı ya da hasarlanan kemik iliğini iyileştirmek
• Bağışıklık sisteminde var olan baskılanmanın giderilmesi
• Hasarlanan doku ve organların iyileştirilmesi

Yapılan bilimsel araştırmalar neticesinde Alzheimer, Parkinson gibi progresif hastalıkların yanı sıra omurilik yaralanmalarına ve beyin damar tıkanıklığına bağlı olarak gelişen inme gibi pek çok nörolojik hastalığın tedavisi amacıyla da kök hücre tedavisinde önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Kök hücre, beyin dokusunun içine verildiğinde yakın zamanda oluşan bazı hastalık ve zedelenmelerde, beyin içinde hasarlanan bölgeleri iyileştirme konusunda etkili olmasa da, sağlam olan beyin dokusu üzerindeki hücreleri harekete geçirerek, farklı bir şekilde iyileştirme sağladığı görülmüştür. Kök hücrelerin bu gibi yeni keşfedilen pek çok özelliği sayesinde yakın zamanda birçok hastalığın iyileştirilmesi için de kök hücre tedavisi uygulanabilir. Pek çok farklı hastalığın iyileştirilmesi için araştırmaların devam ettiği kök hücre tedavisi çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir. Bu yüzden kök hücre tedavisi nedir ve kök hücre tedavisi hangi hastalıklarda etkilidir sorularına verilen yanıtın içeriği her geçen gün artmaktadır. 

Kök hücre tedavisi nasıl yapılır?

Günümüzde kök hücre yaygın olarak, periferik kan, kemik iliği ve kordon kanından alınarak kullanılır. Kişinin kendisinden alınan kök hücrenin yine kendisinde yer alan hasarlı bölgeye nakledilmesine otolog nakil; diğer donörlerden alınan kök hücrenin, hastaya nakledilmesine ise allojenik nakil denir. Bazı durumlarda da haploidentik nakil olarak tanımlanan, kök hücrenin kişinin kendisinden alınamadığı ve uygun donör bulunamadığı zamanlarda yarı uyumlu donörden alınan kök hücre ile uygulanan tedavi yöntemi bulunur. Uygun kök hücrenin bulunmasının ardından, hastanın damar yolundan ya da hasarlı bölgenin direkt olarak üzerine enjekte edilir. Tedavinin başarı oranı, hastalığın türü, dönemi ve yaşanan komplikasyonlara göre değişiklik gösterir. Ayrıca bazı durumlarda kök hücre tutunması gerçekleşmeyebilir. Bu durumda kök hücre naklinin tekrarlanması gerekir.

Kök hücre tedavisi hangi hastalıkların tedavisinde uygulanır?

Kemik iliği tedavisi alanında her geçen gün yeni gelişmeler olmaktadır. Bu gelişmeler ışığında pek çok hastalığın iyileştirilmesinde kök hücre tedavisi uygulanmaktadır. Özellikle ortopedi, nöroloji, göz ve travmatoloji alanında her geçen gün daha fazla kullanılan kök hücre uygulaması, uygun yaş ve fiziksel özellikte olan pek çok hastanın tedavisinde kullanılan bir yöntem hâline gelmektedir. Kök hücre tedavisi sıklıkla şu hastalıkların iyileştirilmesinde kullanılır:

• Kemik iliği kanserleri
• Lenfoma
• Hodgkin lenfoma
• Lösemi
• Anemi
• Akdeniz anemisi
• Kemik iliği yetmezliği
• Organ kanserleri
• Plazma hücre hastalıkları
• Multiple myeloma
• Kalıtsal ve doğumsal kan hastalıkları
• İmmün yetersizliğe bağlı gelişen hastalıklar
• Kalıtsal metabolik hastalıklar